فعل چیست؟
یکی از مهمترین بخشهای واژگانی هر زبانی بعد از اسمها ، فعلها هستند. میتوان فعلها را به کلیپهای کوتاه ویدئویی تشبیه کرد. برای مثال وقتی گفته میشود “آمد” در ذهن شخصی را تصور میکنیم که بعد از پشت سرگذاشتن مسیری به مکان میرسد. ویا وقتی گفته میشود “افتاد” برای مثال در ذهن سیبی تصور میشود که از نقطه بلندی به پایین برخورد کرده است. یا وقتی گفته میشود “دارد مینویسند” در ذهن مجموعهای از افراد دیده میشود که در حال حرکت دادن خودکار بر روی کاغذ هستند. در کل افعال در ذهن انسان در قالب مجموعهای از اشیاء و اشخاص را در کنار یک حرکت متصور میشود. فعل دلالت دارد بر انجام یک فعالیت در زمانی مشخص و توسط فردی یا افرادی.
انواع فعل در زبان عربی
قبل از پرداختن به انواع فعل یک نکته مهم را باید در نظر گرفت ، از آنجایی که زبان عربی یک زبان اشتقاقی است و تمامی کلمات آن اعم از فعل و اسم عموما از حرف اصلی تشكيل میشود. افعال به دو دسته ثُلاثی (تشکیل شده از سه حرف اصلی پایه) و یا رُباعی (تشکیل شده از چهار حرف اصلی پایه) تقسیم میشود که البته نوع رباعی در مقایسه با نوع ثلاثی بسیار ناچیز است.
در زبان عربی سه نوع فعل بیشتر نداریم: فعل گذشته (ماضی) ، فعل حال (مضارع) و فعل امر. بله درست متوجه شدید، سه حالت فعلی. پس فعل آینده و ماضی بعید و التزامی چه میشود؟ در زبان عربی برای ساخت حالتهایی غیر از آنچه ذکر شد حرف یا حروفی به همراه فعلهای ماضی و مضارع میآید که به آنها معانی جدیدی میدهد. برای مثال برای ساخت فعل آینده به ابتدای فعلهای مضارع “سـ” یا “سَوف” اضافه میشود. ویا برای ساخت ماضی بعید از حرف “قد” قبل از فعل ماضی قرار میگیرد.
فعل ماضی
فعل ماضی فعلی است که دلالت دارد بر عملی که قبل از الآن اتفاق افتاده است. فعل ماضی در زبان عربی دارای ساخت بسیار سادهای میباشد. همانگونه که عموما از اتفاقات گذشته فقط آخر آنها را به خاطر داریم ، افعلال ماضی در عربی نیز ، با اضافه شدن بخشی به انتهای ریشه اصلی فعل ساخته میشود. بخشهای اضافه شده عموما در هماهنگی کامل (از نظر آهنگ) ما ضمیر مربوط به خود میباشد. برای درک بهتر صرف فعل ماضی، جدول زیر را مشاهده کنید. رنگ آبی نشان دهنده مذکر و رنگ صورتی نشانه مونث و رنگ بنفش نشانگر ضمایر مشترک برای مذکر و مونث است.
ضمایر غایب
هو ــ ــ ــَ
هي ــ ــ ــ ـتْ 👸
هما ــ ــ ــ ـا
هما ــ ــ ــ ـتا 👸
هم ــ ــ ــ ـوا
هنَّ ــ ــ ــ ـنَ
ضمایر مخاطب (شنونده)
أنتَ ــ ــ ــ ـتَ
أنتِ ــ ــ ــ ـتِ
أنتُما ــ ــ ــ ـتُما
أنتُما ــ ــ ــ ـتُما
أنتُم ــ ــ ــ ـتُم
أنتُنَّ ــ ــ ــ ـتُنَّ
ضمایر متکلم (گوینده)
أنا ــ ــ ــ ـتُ
نَحنُ ــ ــ ــ ـنا
اثر تاج مختص خانمها (تاج مونث) را در ستون اول مشاهده میکنید و همچنین اثری از پایان ضمیر در انتهای افعال دیده میشود. برای بررسی حالتهای ذکر شده در جدول بالا، ویدئوهای زیر را با دقت مشاهده کنید. دقت در مثالهای موجود در ویدئوها شما را در درک بهتر موضوع کمک میکند و در عین حال مشاهده این ویدئوها در تقویت مهارت شنیدن نیز تاثیر گذار خواهد بود.
فعل مضارع
فعل مضارع فعلی است که دلالت دارد بر عملی که هم اکنون در حال اتفاق افتادن است و یا در محدوده زمان حال دائما اتفاق میافتد. همانگونه که فعالیتهایی که هم اکنون در حال انجام آن هستیم میتوانیم در شروع و پایان آن تصرف داشته باشیم فعل مضارع نیز از اضافه شدن بخشهای به ابتدا و انتهای ریشه اصلی فعل ساخته میشود. برای درک بهتر موضوع جدول زیر را مشاهده کنید. رنگ آبی نشان دهنده مذکر و رنگ صورتی نشانه مونث و رنگ بنفش نشانگر ضمایر مشترک برای مذکر و مونث است.
ضمایر غایب
هو یـ ــ ــ ــ ُ
هي 👸 تـ ــ ــ ــ ُ
هما يـ ــ ــ ــ ـان
هما 👸 تـ ــ ــ ــ ـان
هم يـ ــ ــ ــ ـونَ
هنَّ يـ ــ ــ ــ ـنَ
ضمایر مخاطب (شنونده)
أنتَ تـ ــ ــ ــ ُ
أنتِ تـ ــ ــ ــ ُ
أنتُما تـ ــ ــ ــ ـانِ
أنتُما تـ ــ ــ ــ ـانِ
أنتُم تـ ــ ــ ــ ـونَ
أنتُنَّ تـ ــ ــ ــ ـنَ
ضمایر متکلم (گوینده)
أنا أ ــ ــ ــ ُ
نَحنُ نـ ــ ــ ــ ُ
اثر تاج مختص خانمها (تاج مونث) را در ستون اول مشاهده میکنید و همچنین اثری از پایان ضمیر در انتهای افعال دیده میشود. برای بررسی حالتهای ذکر شده در جدول بالا ، ویدئو زیر را با دقت مشاهده کنید. دقت در مثالهای موجود در ویدئو شما را در درک بهتر موضوع کمک میکند و در عین حال مشاهده این ویدئو در تقویت مهارت شنیدن نیز تاثیر گذار خواهد بود.
در زبان عربی فعل مضارع معادل فعل حال ساده و حال استمراری است. در ویدئو زیر میتوانید، این کاربرد فعل مضارع را در زبان عربی به وضوح مشاهده کنید. ضمنا کاربرد فعل ماضی را نیز میتوانید در موقعیت واقعی مشاهده کنید.
فعل امر
فعل امر فعلی است که کسی را موظف با انجام کاری پس شنیدن دستور میکند که در زبان عربی با توجه به موضوع جنسیت و عدد، دارای حالات متنوع تری نسبت به فارسی است. همانگونه که دستور دادن به افراد موجب خرد شدن شخصیت افراد میشود در ساخت فعل امر در زبان عربی بخشهایی که به ابتدای فعل مضارع و بخشی از آنچه به انتهای آن اضافه کردیم فرو میریزد. مثلا تُشاهِدُ (شما مشاهده میکنی) تبدیل میشود به “شاهِدْ” (مشاهده کن) که در آن “تـ” اضافه شده حذف شده و حرکت ضمه اضافه شده در انتهای فعل به ساکن تبدیل شده است. در زمان حذف “ت” در ابتدای افعال در صورتی که به دلیل ساکن بودن حرف اول بعد از “ت” در خواندن فعل امر با مشکل روبرو شدیم از حرف “ا” در ابتدای فعل امر کمک میگیریم و با توجه به حرکت حرف دوم از سه حرف اصلی (عین الفعل) حرکت الف را مشخص میکنیم برای مثال فعل “تَذْهَبُ” بعد از حذف “تـ” و تبدیل ضمه پایانی به “ذْهَبْ” تبدیل میشود که عملا خواندن آن بسیار دشوار خواهد بود از این رو با کمک عرف و گذاشتن حرکت کسره در زیر آن مشکل را رفع میکنیم و تبدیل میشود به “اِذهَبْ”. اگر عین الفعل ـٌ بود الف هم ضمه میکیرد ولی اگر ـَ (فتحه) یا ـِ کسره بود باید به الف حرکت کسره -ِ بدهیم. برای درک بهتر فعل های امر به جدول زیر توجه داشته باشید. برای درک بهتر موضوع جدول زیر را مشاهده کنید. رنگ آبی نشان دهنده مذکر و رنگ صورتی نشانه مونث است.
ضمایر مخاطب (شنونده)
أنتَ
أنتِ
أنتُما
أنتُما
أنتُم
أنتُنَّ
نهايت فعل امر
ْ
ـي
ـا
ـا
ـوا
ـنَ
مثال
اِذهبْ
اِذهبـي
اِذهبــا
اِذهبــا
اِذهبــوا
اِذهبــنَ
در ویدئو زیر موضوع فعل امر را در یک قالب داستانی از زبان جناب فراهیدی زبانشناس بزرگ عرب میتوانید بشنوید.
فعل نهی
فعل نهی فعلی است که کسی را مجبور به دست برداشتن از انجام کاری پس شنیدن دستور میکند. فعل نهی صورت منفی فعل امر است. همانطور که در محلهها عموما یک فرد اصطلاحا “لات” دیگران را منع میکند، برای ساخت فعل نهی در ابتدای فعل امر “لا” و سپس حرف “تـ” اضافه میشود. به بیان دیگر در ابتدای تمام فعلهای نهی “لا تـ” حضور دارد و از انتهای فعل مضارع لات “ُ” و یا “ن” را با زورگیری میبرد. فقط توان تعرض به نون مخصوص جمع زنها (نون النسوة) را ندارد. برای درک بهتر موضوع جدول زیر را مشاهده کنید. رنگ آبی نشان دهنده مذکر و رنگ صورتی نشانه مونث است.
ضمایر مخاطب (شنونده)
أنتَ
أنتِ
أنتُما
أنتُما
أنتُم
أنتُنَّ
ابتدای فعل نهی
لا تـ
لا تـ
لا تـ
لا تـ
لا تـ
لا تـ
نهايت فعل نهی
ْ
ـي
ـا
ـا
ـوا
ـنَ
مثال
لا تذهبْ
لا تذهبـي
لا تذهبــا
لا تذهبــا
لا تذهبــوا
لا تذهبــنَ
برای درک فعل نفی برای مفرد مذکر و مونث ویدئو زیر (باغ نهی) را به دقت مشاهده کنید و در حین مشاهده دایره واژگانی خود را بالا ببرید و مهارت شنیدن خود را در زبان شیرین عربی تقویت کنید.
برای آشنا شدن با حالتهای نهی برای دو نفر (مثنی) و جمع ویدئو زیر را با دقت مشاهده کنید.
در دورههای آموزیار و فرایار زبان شیرین عربی عربی به آسانی استفاده از افعال را به صورت کاربردی فرامیگیرید.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.